Câu hỏi: Công ty không có công đoàn cơ sở có đăng ký được nội quy lao động không?
Trả lời: Có thể nói công đoàn cơ sở đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động của công ty. Công đoàn cơ sở tham gia vào rất nhiều công việc như: xây dựng nội quy lao động, xử lý kỷ luật lao động, xây dựng thang bảng lương..
Theo quy định tại Điều 3.4, Điều 119.1, và Điều 119.3 của Bộ luật Lao động (BLLĐ), người sử dụng lao động (NSDLĐ) có sử dụng từ 10 người lao động (NLĐ) trở lên phải có nội quy lao động (NQLĐ) bằng văn bản và trước khi ban hành NQLĐ, NSDLĐ phải tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở, tức là Ban chấp hành công đoàn cơ sở (CĐCS) hoặc Ban chấp hành công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở ở nơi chưa thành lập CĐCS.
Trong vòng 10 ngày lịch kể từ ngày ban hành NQLĐ, NSDLĐ phải nộp hồ sơ đăng ký NQLĐ với cơ quan quản lý Nhà nước về lao động cấp tỉnh theo Điều 120.1 và Điều 120.2 của BLLĐ. Biên bản góp ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở là một trong các văn bản bắt buộc phải có trong hồ sơ đăng ký NQLĐ theo Điều 121.3 của BLLĐ.
Nếu NSDLĐ sử dụng dưới 10 NLĐ thì có thể ban hành NQLĐ nhưng không phải đăng ký NQLĐ. Trường hợp ban hành NQLĐ bằng văn bản thì hiệu lực của NQLĐ do NSDLĐ quyết định trong NQLĐ; trường hợp không ban hành NQLĐ bằng văn bản thì NSDLĐ và NLĐ thỏa thuận nội dung kỷ luật lao động, trách nhiệm vật chất và ghi trong hợp đồng lao động để thực hiện theo Điều 10.4 của Thông tư số 47/2015/TT-BLĐTBXH.
Như vậy NQLĐ bằng văn bản được NSDLĐ ban hành mà không tham khảo ý kiến của Ban chấp hành CĐCS hoặc Ban chấp hành công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở ở nơi chưa thành lập CĐCS thì NQLĐ sẽ không có hiệu lực. Kết quả là nếu có NLĐ nào có hành vi vi phạm kỷ luật lao động đã được quy định trong NQLĐ nhưng nếu không có sự tham gia của BCH công đoàn nói chung thì NSDLĐ vẫn có không thể đáp ứng điều kiện để tổ chức xử lý kỷ luật NLĐ.
Như đã nói ở trên, nếu doanh nghiệp chưa có CĐCS thì Ban chấp hành công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở sẽ có nghĩa vụ cho ý kiến đối với nội dung của NQLĐ. Tuy nhiên, thực tế thì một số Ban chấp hành công đoàn cấp trên không sẵn sàng hỗ trợ công ty trong vấn đề này bởi vì họ cho rằng NQLĐ là vấn đề nội bộ của công ty và họ không thể có ý kiến gì thêm.
Ở một lý do khác thì một số Ban chấp hành công đoàn cấp thì cho rằng tại công ty đã có đủ điều kiện để thành lập CĐCS vì vậy yêu cầu công ty phải đứng ra chuẩn bị các bước cần thiết cho việc thành lập CĐCS để công đoàn cấp trên xuống thành lập CĐCS mặc dù hoạt động của công đoàn là tự nguyện và độc lập với công ty.
Do vậy lời khuyên cho các công ty có lực lượng lao động đông đảo thì nên phối hợp với công đoàn cấp trên để thành lập công đoàn cơ sở trước khi đăng ký NQLĐ.